Các bệnh lây qua đường tình dục (hay còn gọi là bệnh xã hội) không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe mà còn gây ra những tác động tâm lý nặng nề. Hãy cùng 1Love khám phá danh sách những căn bệnh dễ mắc phải nhất, từ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết cho đến cách phòng ngừa và điều trị.
Bệnh lây qua đường tình dục là gì?
Bệnh lây qua đường tình dục (bệnh xã hội), còn gọi là STDs (Sexually Transmitted Diseases), được định nghĩa là những bệnh do vi khuẩn, nấm, virus, hoặc ký sinh trùng gây ra và lây truyền từ người này sang người khác qua các hình thức quan hệ tình dục như qua âm đạo, hậu môn hoặc miệng.
Có rất nhiều căn bệnh lây qua đường tình dục
Hiện nay, có khoảng 20 loại bệnh lây qua đường tình dục trên toàn cầu, mỗi loại đều có triệu chứng và mức độ ảnh hưởng khác nhau đến sức khỏe. Ngoài “căn bệnh thế kỷ” HIV/AIDS, hiện nay có rất nhiều loại bệnh nguy hiểm gây ảnh hưởng sức khỏe lâu dài, thậm chí biến chứng thành ung thư.
Giáo dục giới tính đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức về các bệnh này, giúp mọi người, đặc biệt là giới trẻ, hiểu rõ về nguy cơ, cách phòng tránh, và tầm quan trọng của việc sử dụng các biện pháp bảo vệ. Qua đó, giáo dục giới tính không chỉ trang bị kiến thức mà còn giúp xây dựng thói quen lành mạnh và trách nhiệm trong đời sống tình dục.
Các bệnh lây qua đường tình dục dễ mắc phải nhất
Người mắc bệnh xã hội thường do quan hệ tình dục không an toàn, quan hệ với nhiều người hoặc bị lây từ bạn tình. Người Việt vẫn còn thiếu hiểu biết về STDs cùng tâm lý ngại đi khám và điều trị do sợ bị đánh giá, do vậy chỉ đến khi bệnh phát tác nghiêm trọng mới đi điều trị khiến tình hình trở nên nguy hiểm.
Bệnh lậu
Bệnh lậu là một bệnh lây qua đường tình dục do vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae hoặc Gonococcus gây ra. Vi khuẩn này dễ lây truyền qua quan hệ tình dục không an toàn, bao gồm qua âm đạo, hậu môn hoặc miệng. Ngoài ra, sử dụng đồ chơi tình dục không vệ sinh cũng là nguyên nhân khiến bệnh lậu xuất hiện.
Bệnh lậu phổ biến ở cả nam và nữ, nhưng tỷ lệ nam giới mắc bệnh thường cao hơn. Triệu chứng bệnh có sự khác biệt rõ rệt giữa hai giới:
Ở nam giới:
- Xuất hiện mủ bất thường ở dương vật.
- Sưng đau đầu dương vật hoặc tinh hoàn.
Ở nữ giới:
- Dịch âm đạo bất thường (có mùi, màu lạ)
- Bị đau khi quan hệ tình dục hoặc bị buốt khi đi tiểu.
- Có thể kèm theo sốt.
Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh lậu có thể gây ra biến chứng nguy hiểm như viêm tinh hoàn ở nam giới và vô sinh ở nữ giới. Vì vậy, việc nhận biết và điều trị sớm là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe và khả năng sinh sản.
Cần có hiểu biết về bệnh lây qua đường tình dục
Bệnh giang mai
Giang mai, hay còn gọi là Syphilis, là một trong những bệnh lây qua đường tình dục nguy hiểm, do vi khuẩn xoắn Treponema pallidum gây ra. Bệnh này thường bị nhầm lẫn với các vấn đề về da thông thường vì triệu chứng không rõ ràng ở giai đoạn đầu.
Bệnh thường xuất hiện ở thân mình, lòng bàn tay, và lòng bàn chân, với biểu hiện khác nhau theo từng giai đoạn:
- Giai đoạn 1: Xuất hiện vết loét nhỏ không đau ở vùng sinh dục, kèm theo nổi hạch bẹn. Do không gây đau đớn, triệu chứng này thường bị bỏ qua.
- Giai đoạn 2: Nổi các ban đỏ ở cơ thể, đặc biệt trên lòng bàn tay và lòng bàn chân. Ngoài ra, bệnh nhân có thể thấy cục u sùi ở hậu môn. Hạch bẹn lan rộng khắp cơ thể nhưng vẫn không gây đau.
- Giai đoạn 3: Bệnh chuyển nặng, tấn công nhiều cơ quan nội tạng như xương, tim, da và hệ thần kinh, gây ra những tổn thương nghiêm trọng.
Giang mai nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây ra hậu quả lâu dài và đe dọa tính mạng. Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ và bảo vệ bản thân khi quan hệ tình dục là cách tốt nhất để phòng tránh căn bệnh này.
Bệnh sùi mào gà
Sùi mào gà, hay còn gọi là mồng gà hoặc mụn cóc sinh dục, là bệnh lây qua đường tình dục do virus HPV (Human Papillomavirus) gây ra. Bệnh có thể xuất hiện ở cơ quan sinh dục của cả nam và nữ với những biểu hiện khác nhau, tùy thuộc vào giới tính.
Triệu chứng ở nam giới:
- Các nốt sùi ẩm ướt xuất hiện trên bề mặt da, có thể kèm theo dịch mủ hoặc máu rỉ ra từ nốt sùi, gây khó chịu và ngứa ngáy.
- Những nốt sùi thường phát triển nhanh, kích thước lớn, đôi khi to bằng một nắm tay, và lan rộng xung quanh vùng kín.
Triệu chứng ở nữ giới:
- Dấu hiệu bệnh thường không rõ ràng và thường được phát hiện muộn.
- Cơ thể mệt mỏi, sút cân.
- Xuất hiện các u nhú nhỏ ở vùng kín nhưng không gây đau hoặc ngứa.
Hiện tại, sùi mào gà chưa có thuốc đặc trị, nghĩa là người bệnh phải sống chung với bệnh suốt đời. Đáng lo ngại hơn, HPV có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như ung thư cổ tử cung, âm đạo, hậu môn, ung thư dương vật.
Đến bệnh viện hoặc phòng khám để làm xét nghiệm phát hiện bệnh
Bệnh hạ cam mềm
Hạ cam mềm là một bệnh lây qua đường tình dục do vi khuẩn hình que Haemophilus ducreyi gây ra. Bệnh này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn làm tăng nguy cơ lây nhiễm HIV.
Dấu hiệu nhận biết:
- Xuất hiện các vết loét đa dạng về kích thước và hình dạng ở vùng sinh dục hoặc các vị trí khác trên cơ thể. Vết loét thường có viền dịch mủ màu vàng hoặc xám, dễ chảy máu.
- Sưng đau ở vùng bẹn, kèm theo nổi hạch mủ.
- Đau đớn khi quan hệ hoặc tiểu tiện.
Bệnh hạ cam mềm có thể được chữa khỏi hoàn toàn nếu điều trị sớm bằng kháng sinh kết hợp với lối sống lành mạnh. Tuy nhiên, người bệnh cần đến bệnh viện để thăm khám và tuân theo chỉ định của bác sĩ.
Hãy luôn sử dụng các biện pháp bảo vệ khi quan hệ tình dục và kiểm tra sức khỏe định kỳ để bảo vệ bản thân và đối tác khỏi những căn bệnh nguy hiểm này.
Bệnh Chlamydia
Chlamydia là một bệnh lây qua đường tình dục do vi khuẩn Chlamydia trachomatis gây ra, có thể ảnh hưởng đến cả nam và nữ. Điểm đáng lo ngại là bệnh thường không gây ra triệu chứng rõ rệt, nhưng vẫn có khả năng lây nhiễm sang người khác mà không bị phát hiện.
Bác sĩ thường xác định bệnh Chlamydia thông qua xét nghiệm nước tiểu hoặc xét nghiệm dịch âm đạo. Sau khi được chẩn đoán, người bệnh sẽ được điều trị bằng một liều thuốc kháng sinh duy nhất hoặc dùng kháng sinh liên tục trong 7 ngày.
Trong thời gian điều trị, bác sĩ khuyến cáo kiêng quan hệ tình dục để tránh lây nhiễm cho đối tác và đảm bảo hiệu quả điều trị.
Chlamydia có tỷ lệ tái nhiễm cao. Vì vậy, sau khi kết thúc liệu trình điều trị, người bệnh nên tái xét nghiệm sau khoảng 3 tháng để đảm bảo bệnh đã được chữa khỏi hoàn toàn.
Bệnh Trichomonas
Bệnh do ký sinh trùng Trichomonas vaginalis gây ra. Bệnh thường lây lan qua quan hệ tình dục và phần lớn người mắc không có triệu chứng rõ ràng. Nếu có, các triệu chứng thường xuất hiện trong khoảng 5–28 ngày sau khi nhiễm.
Triệu chứng ở phụ nữ:
- Dịch âm đạo có màu vàng, xanh hoặc xám.
- Bị đau khi quan hệ tình dục hoặc tiểu tiện.
- Vùng kín ngứa ngáy và mùi hôi khó chịu.
Triệu chứng ở nam giới:
- Dương vật bị ngứa hoặc kích ứng
- Cảm thấy nóng rát sau khi đi tiểu hoặc xuất tinh.
- Có thể tiết dịch bất thường từ dương vật.
Bệnh Trichomonas không chỉ làm tăng nguy cơ lây nhiễm các bệnh lây qua đường tình dục khác mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến phụ nữ mang thai. Người mẹ bị nhiễm bệnh có nguy cơ cao sinh non hoặc sinh con nhẹ cân.
Bệnh xã hội co vi khuẩn, nấm, virus, hoặc ký sinh trùng gây ra
Bệnh herpes sinh dục (mụn rộp sinh dục)
Herpes sinh dục, hay mụn rộp sinh dục, là bệnh lây qua đường tình dục do virus Herpes simplex (HSV) gây ra. Có hai loại HSV chính:
- HSV-2: Gây bệnh phổ biến hơn ở bộ phận sinh dục.
- HSV-1: Thường gây loét miệng nhưng cũng có thể lây sang bộ phận sinh dục qua quan hệ tình dục bằng miệng.
Triệu chứng:
- Xuất hiện các mụn nước nhỏ màu hồng, mọc thành chùm ở vùng sinh dục, đôi khi kèm theo nổi hạch.
- Mụn nước vỡ ra gây đau và khó chịu, đặc biệt tại các vị trí mà virus đã xâm nhập.
- Triệu chứng có thể nặng hơn ở trẻ sơ sinh hoặc người có hệ miễn dịch yếu.
Herpes sinh dục có khả năng tái phát cao, đặc biệt phổ biến trong năm đầu tiên sau khi nhiễm bệnh. Virus có thể gây tái phát ở vùng từng bị nhiễm hoặc lây lan sang vị trí mới.
Triệu chứng thường xuất hiện qua các đợt bùng phát và kéo dài suốt đời do hiện tại chưa có thuốc chữa triệt để.
Bệnh u nhú sinh dục
Đây là bệnh lây qua đường tình dục do virus Human Papillomavirus (HPV) gây ra. Virus này thường lây nhiễm qua quan hệ tình dục trực tiếp hoặc tiếp xúc da kề da với người mang virus. HPV khiến các tế bào vảy ở lớp biểu bì phát triển bất thường, hình thành các u nhú ở cả nam và nữ.
Cấu trúc của u nhú sinh dục bao gồm 4 lớp chính:
- Lớp sừng
- Lớp gai
- Lớp tinh
- Lớp đáy
Trong nhiều trường hợp, u nhú sinh dục có thể tự biến mất mà không gây biến chứng.
Tuy nhiên, nếu nhiễm virus HPV kéo dài mà không được điều trị, các tế bào bị biến đổi có thể dẫn đến nguy cơ ung thư, đặc biệt là ung thư cổ tử cung, hậu môn, dương vật hoặc vòm họng.
Hiện tại, chưa có cách chữa trị triệt để virus HPV. Tuy nhiên, các phương pháp giúp kiểm soát và giảm thiểu nguy cơ bao gồm: Đốt lạnh hoặc đốt nóng để loại bỏ các u nhú, phẫu thuật cắt bỏ u nhú, dùng thuốc để hỗ trợ điều trị các tế bào nhiễm virus và điều trị chuyên sâu với các tế bào có nguy cơ ung thư cao.
Cần đi khám khi thấy triệu chứng để điều trị kịp thời
Bệnh rận mu
Rận mu, hay còn gọi là càng cua, là loài ký sinh trùng nhỏ sống chủ yếu ở vùng mu hoặc bộ phận sinh dục của con người, nhưng đôi khi cũng có thể xuất hiện ở những vùng da có lông khác trên cơ thể. Chúng cần hút máu để sống và di chuyển bằng cách bò trên da.
Rận mu thường lây lan qua quan hệ tình dục, tiếp xúc vật lý trực tiếp, hoặc qua việc dùng chung đồ dùng cá nhân như quần áo, giường, khăn trải giường, hoặc khăn tắm với người nhiễm bệnh.
Triệu chứng của bệnh rận mu:
- Vùng sinh dục bị ngứa ngáy và khó chịu
- Quan sát thấy trứng rận hoặc rận đang bò trên da.
Phương pháp điều trị chính cho bệnh rận mu là sử dụng kem diệt rận, giúp tiêu diệt ký sinh trùng và giảm ngứa. Để ngăn ngừa tái nhiễm, cần tránh tiếp xúc trực tiếp và sử dụng chung đồ dùng cá nhân với người bị nhiễm bệnh.
Bệnh HIV/AIDS
HIV (Human Immunodeficiency Virus) là virus tấn công và làm suy yếu hệ thống miễn dịch của cơ thể, khiến người nhiễm dễ bị nhiễm trùng và một số bệnh ung thư. Nếu không được điều trị, HIV có thể tiến triển nặng thành AIDS (Hội chứng Suy giảm Miễn dịch) – giai đoạn cuối của nhiễm HIV, khi cơ thể mất khả năng tự bảo vệ trước các tác nhân gây hại. Tuy nhiên, không phải tất cả người nhiễm HIV đều sẽ tiến triển thành AIDS nếu được điều trị kịp thời.
Có 3 con đường lây nhiễm HIV:
- Quan hệ tình dục không an toàn với người nhiễm HIV.
- Tiếp xúc với máu bị nhiễm HIV (chẳng hạn như dùng chung kim tiêm, truyền máu…).
- Truyền nhiễm từ mẹ sang con trong thai kỳ, khi sinh hoặc qua cho con bú.
Hiện này chưa có cách chữa trị dứt điểm HIV, nhưng bệnh nhân HIV có thể kiểm soát bệnh nhờ vào phương pháp điều trị kháng virus (ART). Điều trị này giúp giảm tải virus trong cơ thể, cải thiện sức khỏe người bệnh và giảm nguy cơ lây truyền cho người khác. Việc sử dụng bao cao su, xét nghiệm HIV định kỳ và tuân thủ điều trị là những biện pháp quan trọng để ngăn ngừa và kiểm soát HIV.
Rất nhiều bệnh có thể tránh được nhờ tiêm vacxin
Bệnh viêm gan B
Viêm gan B là bệnh do virus viêm gan B (HBV) gây ra, chủ yếu tấn công gan và có thể lây qua dịch sinh dục hoặc máu. Virus này lây nhiễm nhanh hơn virus HIV, với tốc độ lây lan mạnh gấp 50-100 lần trong quan hệ tình dục không an toàn. Người nhiễm viêm gan B thường không có triệu chứng rõ ràng, khiến bệnh dễ bị bỏ qua.
Mặc dù nhiều người không có triệu chứng, nhưng một số có thể xuất hiện các dấu hiệu như:
- Vàng da
- Chán ăn
- Mệt mỏi
- Các triệu chứng khác như đau bụng, buồn nôn, hoặc nước tiểu sậm màu.
Nếu không được kiểm soát kịp thời, viêm gan B có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như:
- Viêm gan mạn tính
- Xơ gan
- Ung thư gan
- Điều trị và phòng ngừa:
Hiện nay, chưa có cách chữa trị hoàn toàn cho bệnh viêm gan B, nhưng bệnh nhân có thể sử dụng thuốc kháng virus để kiểm soát tình trạng bệnh. Đặc biệt, bệnh hoàn toàn có thể phòng ngừa nhờ việc tiêm vắc xin viêm gan B, giúp bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ lây nhiễm.
>> Đọc thêm: Vai trò khi giáo dục giới tính trẻ vị thành niên từ sớm
Hậu quả khi nhiễm bệnh xã hội
Nhiễm bệnh xã hội -STDs không chỉ là vấn đề sức khỏe nghiêm trọng mà còn ảnh hưởng đến nhiều mặt trong cuộc sống cá nhân, gia đình và xã hội.
Tác hại đến sức khỏe cá nhân
Bệnh xã hội có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như viêm nhiễm, đau đớn, viêm niệu đạo, viêm cổ tử cung, viêm buồng trứng, viêm bàng quang, viêm gan và sẹo vĩnh viễn. Đặc biệt, HIV có thể dẫn đến AIDS và suy giảm miễn dịch, khiến cơ thể mất khả năng tự bảo vệ, dẫn đến sức khỏe suy yếu và có thể tử vong.
Ảnh hưởng đến sức khỏe tình dục và sinh sản
Nhiều bệnh xã hội có thể gây vô sinh hoặc thai ngoài tử cung, dẫn đến các vấn đề về sức khỏe sinh sản. Viêm nhiễm không được điều trị có thể gây tổn thương vĩnh viễn cho cơ quan sinh dục, làm suy giảm khả năng sinh sản và gây rối loạn tình dục.
Ảnh hưởng xã hội và tâm lý
Mắc bệnh xã hội có thể khiến người bệnh đối mặt với sự kỳ thị, tự ti và cảm giác xấu hổ. Điều này ảnh hưởng đến mối quan hệ gia đình, tình dục và gây ra xung đột, mất lòng tin. Nhiều người mắc bệnh xã hội còn đối mặt với tình trạng tâm lý nghiêm trọng như trầm cảm, lo âu, thậm chí có thể dẫn đến ý nghĩ tự tử.
Bệnh xã hội để lại hậu quả nghiêm trọng về tâm lý và sức khỏe
Tăng nguy cơ lây nhiễm HIV
Một số bệnh xã hội, như viêm nhiễm niêm mạc và viêm gan, có thể làm tăng khả năng lây nhiễm HIV. Điều này khiến việc kiểm soát bệnh trở nên khó khăn hơn và tạo ra nguy cơ lây lan cao hơn cho những người xung quanh.
Vì vậy, việc phòng ngừa và điều trị kịp thời bệnh xã hội là rất quan trọng, không chỉ để bảo vệ sức khỏe bản thân mà còn để bảo vệ cộng đồng.
Cách phòng tránh các bệnh lây qua đường tình dục
Phòng ngừa bệnh lây qua đường tình dục là một phần quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng. Dưới đây là những phương pháp cơ bản giúp giảm thiểu nguy cơ nhiễm bệnh hiệu quả:
Tránh quan hệ khi say rượu hoặc dùng chất kích thích
Việc sử dụng rượu hoặc chất kích thích có thể làm giảm khả năng tự kiểm soát hành vi, dẫn đến việc quan hệ tình dục không an toàn. Hãy luôn giữ tỉnh táo để đưa ra quyết định đúng đắn.
Quan hệ tình dục 1-1
Quan hệ tình dục một vợ một chồng và trung thủy với bạn tình giúp giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh. Đảm bảo rằng bạn và bạn tình đều có tình trạng sức khỏe tình dục tốt.
Kiểm tra sức khỏe tình dục định kỳ
Kiểm tra sức khỏe tình dục ít nhất mỗi 6 tháng một lần để phát hiện và điều trị sớm các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Điều này không chỉ giúp bảo vệ bạn mà còn giúp bảo vệ người khác.
Sử dụng bao cao su
Sử dụng bao cao su là phương pháp hiệu quả để phòng tránh các bệnh lây qua đường tình dục, bao gồm HIV, Chlamydia, Herpes và nhiều loại bệnh khác. Bao cao su giúp ngăn ngừa vi khuẩn và virus lây qua tiếp xúc da và chất dịch sinh dục.
Bao cao su là phương tiện phòng tránh các bệnh tình dục hiệu quả nhất
Vệ sinh bộ phận sinh dục sạch sẽ
Vệ sinh cá nhân, đặc biệt là bộ phận sinh dục, trước và sau khi quan hệ tình dục là rất quan trọng để giảm nguy cơ nhiễm bệnh. Hãy sử dụng các sản phẩm vệ sinh phù hợp và không chứa hóa chất mạnh.
Tiêm vắc-xin đầy đủ
Đảm bảo tiêm đầy đủ các loại vắc-xin được khuyến cáo để phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm, bao gồm các bệnh xã hội như viêm gan B.
Các biện pháp phòng tránh bệnh xã hội khác
Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch là biện pháp cơ bản để ngăn ngừa vi khuẩn và virus, đặc biệt là sau khi tiếp xúc với đồ vật hoặc bề mặt có thể bị nhiễm.
Sử dụng dung dịch rửa tay có cồn: Nếu không thể rửa tay bằng nước và xà phòng, hãy sử dụng dung dịch rửa tay có cồn với nồng độ ít nhất 60% cồn để tiêu diệt vi khuẩn và virus.
Tránh tiếp xúc gần gũi với người bị bệnh: Hạn chế tiếp xúc gần với người đang bị bệnh, đặc biệt khi họ ho hoặc hắt hơi, để tránh nguy cơ lây nhiễm.
Đeo khẩu trang: Khi phải ra ngoài hoặc tiếp xúc với nhiều người, hãy đeo khẩu trang để bảo vệ mình và người khác khỏi các bệnh lây qua không khí.
Tránh chạm tay vào mặt: Giữ tay sạch và tránh chạm vào mắt, mũi và miệng để giảm nguy cơ vi khuẩn hoặc virus xâm nhập vào cơ thể.
Thực hiện vệ sinh cá nhân tốt: Duy trì vệ sinh cá nhân sạch sẽ, bao gồm cắt móng tay, tắm rửa thường xuyên và giữ cơ thể luôn sạch sẽ.
Hạn chế tiếp xúc với đám đông: Tránh tụ tập ở những nơi đông người, đặc biệt khi có dịch bệnh đang bùng phát, để giảm nguy cơ bị lây nhiễm.
Bảo vệ hệ miễn dịch: Duy trì lối sống lành mạnh bằng cách ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn và ngủ đủ giấc để giúp cơ thể khỏe mạnh và dễ dàng chống lại bệnh tật.
Trên đây, 1Love đã tổng hợp lại Top 11 bệnh lây qua đường tình dục dễ mắc và phổ biến nhất ở Việt Nam cùng cách nhận biết và hướng phòng tránh. Nếu lỡ mắc bệnh xã hội, hãy dừng quan hệ, thông báo với bạn tình và cùng nhau đi khám để điều trị kịp thời bạn nhé.
Tác giả: Hải Đình
