Trong thế giới hẹn hò và kết nối hiện đại, chúng ta thường nghe đến cụm từ “tự luyến”. Nhưng tự luyến là gì thực sự? Làm thế nào để phân biệt một sự tự tin lành mạnh với một tính cách tự luyến có thể gây tổn thương? Hiểu rõ điều này là chìa khóa đầu tiên để bạn bảo vệ trái tim mình và tìm kiếm một mối quan hệ cân bằng, hạnh phúc.
Tự luyến là gì? Hiểu đúng về rối loạn nhân cách tự luyến
Trong tâm lý học, tự luyến (Narcissism) không chỉ đơn thuần là yêu bản thân quá mức, cực đoan. Nó được xem là một rối loạn nhân cách (Narcissistic Personality Disorder – NPD), với đặc trưng là cảm giác tự cho mình là quan trọng một cách thái quá, nhu cầu sâu thẳm được ngưỡng mộ và thiếu vắng sự đồng cảm với người khác.
Tự luyến là dạng rối loạn nhân cách yêu bản thân đến cực đoan
Người tự luyến thường xây dựng một hình ảnh bản thân quá lớn để che lấp sự bất an và lòng tự trọng mong manh bên trong. Họ “nghiện” cảm giác được chú ý và có thể khiến những người xung quanh, đặc biệt là bạn đời, cảm thấy kiệt sức, cảm xúc bị bỏ mặc.
10 dấu hiệu đặc trưng của một người tự luyến
Làm sao để nhận biết một người tự luyến? Dưới đây là 10 đặc điểm điển hình nhất, đặc biệt trong các mối quan hệ tình cảm.
Cảm giác quá quan trọng về bản thân (Grandiosity)
Họ luôn phóng đại thành tích và tài năng của mình, tin rằng họ đặc biệt và độc nhất, và chỉ nên kết nối với những người “đặc biệt” như họ.
Ám ảnh với những giấc mơ thành công, quyền lực và vẻ đẹp
Tâm trí họ luôn bận rộn với những ảo tưởng về sự thành công vĩ đại, sức hút không thể cưỡng lại và vẻ đẹp hoàn hảo.
Tin rằng bản thân là “duy nhất” và chỉ được hiểu bởi những người cấp cao
Họ cảm thấy rằng chỉ có những người có địa vị hoặc tầm cao mới có thể thấu hiểu được họ, và từ đó khinh thường những người bình thường.
Người tự luyến thường ảo tưởng rằng bản thân hoàn hảo
Nhu cầu được ngưỡng mộ quá mức
Đây là nguồn sống của họ. Họ cần một nguồn cung cấp sự chú ý và ngưỡng mộ liên tục từ người khác. Nếu không, họ sẽ cảm thấy trống rỗng và bực bội.
Cảm giác có quyền (Sense of Entitlement)
Họ mong đợi sự ưu tiên đặc biệt và mong mọi người tự động tuân theo mong muốn của họ. Họ có những kỳ vọng vô lý về sự đối xử tốt từ người khác.
Có xu hướng lợi dụng người khác miễn là đạt mục đích của mình
Họ không ngần ngại lợi dụng, thao túng người khác để đạt được điều họ muốn, dù đó là trong công việc hay tình cảm.
Thiếu sự đồng cảm với mọi người xung quanh
Đây là dấu hiệu vô cùng rõ nét để nhận biết một người tự luyến. Họ thường không thể hoặc không muốn nhận ra, thấu hiểu cảm xúc và nhu cầu của người khác.
Luôn ghen tị với người khác hoặc tự cho rằng người khác ghen tị với mình
Họ có thể ghen tị một cách thầm kín hoặc công khai với thành công của người khác, đồng thời tin rằng mọi người cũng đều ghen tị với họ.
Thái độ, hành vi kiêu kỳ, tự phụ
Cách cư xử của họ toát lên vẻ kiêu ngạo, coi thường. Họ thường nói chuyện với thái độ “lên mặt” và xem nhẹ đóng góp của người khác.
Kiêu kỳ, tự phụ, ghét bị chỉ trích là đặc trưng của người tự luyến
Phản ứng tiêu cực hoặc giận dữ khi bị chỉ trích
Dù là một lời góp ý nhỏ nhất, họ cũng có thể xem đó là một sự sỉ nhục. Họ dễ dàng trở nên phòng thủ, tức giận, hoặc thậm chí trả thù.
Phân biệt tự luyến và tự tin – đừng nhầm lẫn!
Điều quan trọng là không được gắn mác “tự luyến” cho một người tự tin lành mạnh. Sự khác biệt then chốt nằm ở lòng tự trọng và sự đồng cảm.
- Người tự tin: Có lòng tự trọng vững vàng từ bên trong. Họ không cần sự ngưỡng mộ từ bên ngoài để cảm thấy giá trị. Họ tôn trọng người khác, biết lắng nghe và công nhận điểm mạnh của đối phương.
- Người tự luyến: Lòng tự trọng mong manh, phụ thuộc hoàn toàn vào đánh giá bên ngoài. Họ cần người khác công nhận để cảm thấy mình có giá trị, và thường hạ thấp người khác để nâng mình lên.
Tự luyến là bệnh, đừng nhầm với tự tin
Hệ lụy khôn lường khi hẹn hò với một người tự luyến
Yêu một người tự luyến giống như bạn đang đi trên một chuyến tàu lượn siêu tốc cảm xúc. Ban đầu, bạn sẽ bị cuốn hút bởi sự hào nhoáng, tự tin và những lời có cánh (“love bombing”). Nhưng dần dần, bạn sẽ nhận ra:
- Bạn luôn bị dìm hàng không thương tiếc, dần dần cảm thấy mình không đủ tốt.
- Cuộc trò chuyện luôn xoay quanh người ấy, những gì người ấy quan tâm cũng như lợi ích của họ.
- Cảm xúc và nhu cầu của bạn bị bỏ qua.
- Bạn liên tục phải “đi trên vỏ trứng” để tránh làm họ phật ý.
Mối quan hệ này có thể khiến bạn kiệt quệ về tinh thần, nghi ngờ giá trị bản thân và dẫn đến trầm cảm, lo âu.
Hẹn hò, yêu đương với người tự luyến để lại nhiều hệ lụy
Làm gì khi yêu lỡ yêu phải một người tự luyến?
Nếu bạn nhận thấy đối phương có những dấu hiệu tự luyến, hãy:
- Thiết lập ranh giới rõ ràng: Hãy kiên định về những gì bạn sẽ và sẽ không chấp nhận.
- Tập trung vào chăm sóc bản thân: Đừng để mối quan hệ này làm bạn quên đi giá trị thực của mình. Dành thời gian cho bạn bè, sở thích và các hoạt động khiến bạn vui vẻ.
- Tìm kiếm sự hỗ trợ: Tâm sự với những người đáng tin cậy hoặc tìm đến chuyên gia tâm lý để được tư vấn.
- Đánh giá lại mối quan hệ: Hãy thành thật với bản thân: “Liệu mình có hạnh phúc thực sự trong mối quan hệ này không?”.
Hiểu rõ tự luyến là gì và các đặc điểm của người tự luyến là bước đầu tiên để bảo vệ trái tim và tìm kiếm một tình yêu lành mạnh. Tại 1love, chúng tôi tin rằng một mối quan hệ chân chính được xây dựng dựa trên sự tôn trọng, đồng cảm và bình đẳng. Hãy là một người yêu thông thái, biết lắng nghe trực giác và trao đi tình cảm của mình cho người xứng đáng.
