Bệnh xã hội là một trong những nhóm bệnh nguy hiểm không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe cá nhân mà còn lây nhiễm cho bạn tình, gây nguy hiểm cho xã hội. Nhận biết các loại bệnh xã hội, triệu chứng, thời gian ủ bệnh, cách lây nhiễm để phòng tránh và chữa hiệu quả.
Bệnh xã hội là gì? Nguy hiểm thế nào?
Bệnh xã hội (còn gọi là bệnh lây qua đường tình dục – STD) là các bệnh lây truyền chủ yếu thông qua quan hệ tình dục không an toàn (giao hợp qua đường âm đạo, hậu môn, miệng). Dù là nam hay nữ, ở độ tuổi nào cũng có thể lây nhiễm bệnh xã hội nếu quan hệ tình dục không có biện pháp bảo vệ, quan hệ với người bị bệnh hoặc tiếp xúc với với vết thương hở, dùng chung đồ cá nhân với người mắc bệnh hay lây từ mẹ sang con trong quá trình mang thai.
Bệnh xã hội gồm những bệnh chủ yếu lây qua đường tình dục
Hầu hết các bệnh xã hội đều nguy hiểm và có khả năng lây nhiễm cao. Việc nhận biết các dấu hiệu, triệu chứng bệnh và điều trị sớm sẽ hạn chế những rủi ro về sức khỏe, tính mạng cũng như đời sống tình dục của cặp đôi.
Bệnh xã hội được phân thành hai nhóm:
- Có khả năng chữa trị: Gồm những bệnh có tỉ lệ chữa khỏi cao như bệnh giang mai, sùi mào gà, viêm âm đạo, chlamydia.
- Khó chữa trị: Gồm những bệnh không thể chữa hoặc không khỏi hoàn toàn như HIV/AIDS, bệnh viêm gan B…
Những đối tượng có nguy cơ cao mắc các bệnh xã hội
3 nhóm đối tượng sau có nguy cơ cao lây nhiễm các bệnh xã hội, bao gồm:
- Người có nhiều bạn tình
- Tiêm chích chung bơm kim tiêm
- Đối tượng hành nghề mua bán tình dục (mại dâm)
Khi quan hệ tình dục không an toàn với nhóm đối tượng trên, nguy cơ lây nhiễm bệnh xã hội là rất cao. Thậm chí, nếu không phát hiện sớm sẽ dễ lây nhiễm cho vợ/chồng hay bạn tình của mình.
Bệnh xã hội có loại chữa được và không chữa trị được
Những người trẻ thiếu kiến thức về tình dục an toàn nhưng lại quan hệ bừa bãi sẽ khiến nguy cơ mắc bệnh cao hơn những nhóm tuổi khác. Khi phát hiện triệu chứng, người bệnh xấu hổ, mặc cảm không đi khám dẫn đến tình trạng bệnh nặng thêm và lây nhiễm sang người khác.
11 bệnh xã hội nguy hiểm thường gặp và dấu hiệu nhận biết
HIV/AIDS
HIV (Human Immunodeficiency Virus) là loại virus tấn công trực tiếp hệ miễn dịch, làm suy giảm khả năng tự vệ của cơ thể trước bệnh tật. Khi không được điều trị, HIV có thể tiến triển thành AIDS (Hội chứng Suy giảm Miễn dịch), giai đoạn nguy hiểm nhất khi cơ thể hầu như không còn khả năng chống chọi với các tác nhân gây hại. Tuy nhiên, nếu phát hiện sớm và điều trị kịp thời, người nhiễm HIV có thể sống khỏe mạnh và không phải ai cũng tiến triển thành AIDS.
HIV là một trong những bệnh xã hội nguy hiểm của thế kỷ
HIV chủ yếu lây nhiễm qua các đường sau:
- Quan hệ tình dục với người nhiễm HIV mà không có biện pháp bảo vệ
- Tiếp xúc với máu nhiễm HIV (ví dụ: dùng chung kim tiêm, truyền máu…).
- Truyền từ mẹ sang con (khi mang thai, khi sinh nở hoặc qua sữa mẹ)
Hiện nay, dù chưa có thuốc chữa khỏi hoàn toàn HIV, phương pháp điều trị kháng virus (ART) giúp kiểm soát tải lượng virus, cải thiện sức khỏe và giảm nguy cơ lây nhiễm.
Để phòng ngừa, bạn cần sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục, xét nghiệm HIV nếu thấy nghi ngờ và tuân thủ điều trị nếu bị lây nhiễm. HIV không còn là dấu chấm hết nếu được điều trị đúng cách và sống tích cực!
Viêm gan B
Viêm gan B là bệnh do virus HBV gây ra, chủ yếu tấn công gan và lây qua máu hoặc dịch sinh dục. Virus này có tốc độ lây nhiễm nhanh gấp 50-100 lần HIV, đặc biệt qua quan hệ tình dục không an toàn.
Triệu chứng nhận biết: Phần lớn người nhiễm không có biểu hiện rõ rệt, nhưng một số dấu hiệu nhận biết phổ biến như: Vàng da, vàng mắt, mệt mỏi, chán ăn, đau bụng, buồn nôn, hoặc nước tiểu sậm màu.
Không thể chữa khỏi hoàn toàn bệnh viêm gan B
Nếu không điều trị kịp thời, bệnh dễ tiến triển thành viêm gan mạn tính, xơ gan, thậm chí ung thư gan.
Hiện chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn viêm gan B, nhưng thuốc kháng virus có thể giúp kiểm soát bệnh hiệu quả. Đặc biệt, tiêm vắc xin viêm gan B là biện pháp phòng ngừa hữu hiệu, bảo vệ bạn trước nguy cơ lây nhiễm.
Mụn rộp sinh dục (herpes sinh dục)
Herpes sinh dục, hay còn gọi là mụn rộp sinh dục, là bệnh do virus Herpes simplex (HSV) gây ra. Bệnh có thời gian ủ bệnh từ 2 – 20 ngày, trung bình khoảng 7 ngày. Có hai loại HSV phổ biến:
- HSV-2: Gây bệnh ở vùng sinh dục.
- HSV-1: Chủ yếu gây loét miệng nhưng có thể lây sang bộ phận sinh dục qua quan hệ tình dục bằng miệng.
Triệu chứng thường gặp:
- Xuất hiện các mụn nước nhỏ màu hồng, mọc thành chùm ở vùng sinh dục, có thể nổi hạch.
- Mụn nước vỡ ra gây đau rát và khó chịu.
- Triệu chứng nặng hơn ở người có hệ miễn dịch yếu hoặc trẻ sơ sinh.
Herpes sinh dục có khả năng tái phát cao, nhất là trong năm đầu tiên sau khi nhiễm. Virus có thể tái hoạt động tại vị trí cũ hoặc lây lan sang vùng mới.
Hiện chưa có thuốc chữa dứt điểm, nhưng điều trị bằng thuốc kháng virus giúp giảm triệu chứng và tần suất tái phát. Để phòng ngừa, sử dụng bao cao su khi quan hệ và tránh tiếp xúc với vết loét của người bị nhiễm.
Sùi mào gà
Sùi mào gà, còn được gọi là mồng gà hay mụn cóc sinh dục, là một bệnh lây qua đường tình dục do virus HPV (Human Papillomavirus) gây ra. Thời gian ủ bệnh khá lâu, từ 3 tháng đến 9 tháng. Điều đáng lo ngại là trong giai đoạn này, hầu như không có triệu chứng rõ ràng, khiến việc phát hiện sớm trở nên khó khăn.
Sùi mào gà là bệnh không thể chữa khỏi hoàn toàn
Bệnh có thể xuất hiện ở cả nam và nữ, với biểu hiện khác nhau tùy thuộc vào giới tính.
- Ở nam giới: Xuất hiện các nốt sùi ẩm ướt trên bề mặt da vùng kín, đôi khi đi kèm dịch mủ hoặc máu rỉ ra, gây cảm giác khó chịu và ngứa ngáy. Những nốt sùi có thể phát triển nhanh, kích thước lớn, thậm chí lan rộng xung quanh. Có trường hợp các nốt sùi to bằng nắm tay, gây bất tiện trong sinh hoạt.
- Ở nữ giới: Dấu hiệu thường mờ nhạt, khó nhận biết, dẫn đến việc phát hiện muộn. Một số người có biểu hiện cơ thể mệt mỏi, sút cân. Các u nhú nhỏ xuất hiện ở vùng kín, không gây đau hoặc ngứa, nhưng vẫn là dấu hiệu cần chú ý.
Hiện tại, sùi mào gà chưa có thuốc đặc trị, nghĩa là người bệnh sẽ phải sống chung với bệnh suốt đời. Điều đáng báo động là virus HPV có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm, như: Ung thư cổ tử cung, âm đạo, hậu môn ở nữ giới, ung thư dương vật ở nam giới.
Lậu
Bệnh lậu là bệnh lây qua đường tình dục gây ra bởi vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae. Vi khuẩn này dễ lây lan khi quan hệ tình dục không an toàn (âm đạo, hậu môn hoặc miệng), sử dụng đồ chơi tình dục không vệ sinh.
Thời gian ủ bệnh thông thường: Từ 2 ngày đến 7 ngày, thậm chí có thể kéo dài đến 14 ngày sau khi lây nhiễm.
Triệu chứng biểu hiện tùy theo giới:
- Ở nam giới: Dương vật chảy mủ bất thường, sưng đau đầu dương vật hoặc tinh hoàn.
- Ở nữ giới: Dịch âm đạo bất thường (mùi khó chịu, màu sắc lạ), đau khi quan hệ hoặc buốt khi đi tiểu, có thể kèm sốt nhẹ.
Nếu không điều trị kịp thời, nam giới có thể bị viêm tinh hoàn, nữ giới bị viêm nhiễm cơ quan sinh dục và nguy cơ vô sinh cao ở cả hai giới.
Nhận biết triệu chứng sớm và điều trị kịp thời sẽ giúp ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.
Rận mu
Rận mu, còn được gọi là “càng cua”, là loài ký sinh trùng nhỏ sống bám trên vùng lông mu hoặc các vùng da có lông khác trên cơ thể. Chúng cần hút máu để tồn tại và di chuyển bằng cách bò trên da. Bệnh lây qua quan hệ tình dục không an toàn và tiếp xúc trực tiếp với da của người bị nhiễm, dùng chung đồ dùng cá nhân với người bệnh (khăn trải giường, khăn tắm, quần áo…)
Triệu chứng nhận biết nhiễm bệnh rận mu là:
- Vùng sinh dục ngứa ngáy, khó chịu.
- Có thể quan sát thấy rận hoặc trứng rận bám trên da hoặc lông mu.
Cách điều trị là sử dụng kem diệt rận để loại bỏ ký sinh trùng và giảm ngứa, giặt sạch và khử trùng toàn bộ quần áo, chăn ga, khăn tắm để ngăn tái nhiễm và tránh tiếp xúc trực tiếp hoặc dùng chung đồ dùng cá nhân với người nhiễm bệnh.
U nhú sinh dục (HPV)
U nhú sinh dục là bệnh lây qua đường tình dục do virus Human Papillomavirus (HPV) gây ra. Virus này lây lan qua quan hệ tình dục không an toàn, tiếp xúc da kề da với người mang virus, ngay cả khi họ không có triệu chứng rõ ràng.
Virus HPV khiến các tế bào ở lớp biểu bì phát triển bất thường, hình thành các u nhú trên cơ thể. Những u nhú này có thể gặp ở cả nam và nữ. Nếu nhiễm HPV kéo dài mà không điều trị, tế bào bị biến đổi có thể dẫn đến ung thư (đặc biệt là ung thư cổ tử cung, hậu môn, dương vật hoặc vòm họng).
Cách điều trị và kiểm soát HPV:
- Loại bỏ các u nhú bằng cách đốt lạnh, đốt nóng hoặc phẫu thuật.
- Sử dụng thuốc hỗ trợ điều trị vùng nhiễm virus.
- Tầm soát và điều trị sớm các tế bào có nguy cơ ung thư.
Cách phòng ngừa bệnh hiệu quả nhất là tiêm vắc xin HPV, quan hệ tình dục an toàn và kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm.
Giang mai
Bệnh giang mai (Syphilis) là bệnh lây qua đường tình dục nguy hiểm gây ra bởi vi khuẩn xoắn Treponema pallidum. Bệnh này thường bị nhầm lẫn với các vấn đề về da do triệu chứng không rõ ràng, đặc biệt ở giai đoạn đầu. Thời gian ủ bệnh từ 3 tuần đến 4 tuần sau khi nhiễm.
Bệnh giang mai không chữa kịp thời sẽ nguy hiểm tính mạng
Triệu chứng bệnh xuất hiện lần lượt theo 3 giai đoạn:
- Giai đoạn 1: Xuất hiện vết loét nhỏ không đau ở vùng sinh dục, nổi hạch bẹn. Do không gây đau, nhiều người dễ bỏ qua dấu hiệu này.
- Giai đoạn 2: Ban đỏ xuất hiện trên cơ thể, đặc biệt ở lòng bàn tay và lòng bàn chân, có thể có cục u sùi ở hậu môn. Hạch bẹn lan rộng nhưng không gây đau.
- Giai đoạn 3: Bệnh chuyển nặng, tấn công cơ quan nội tạng như xương, tim, da và hệ thần kinh gây ra tổn thương nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe toàn diện và có thể nguy hiểm đến tính mạng.
Bệnh giang mai nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể để lại hậu quả nặng nề.
Hạ cam mềm
Hạ cam mềm là một bệnh lây qua đường tình dục do vi khuẩn Haemophilus ducreyi gây ra. Không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe, bệnh còn làm tăng nguy cơ lây nhiễm HIV. Thời gian ủ bệnh: 3 – 10 ngày.
Dấu hiệu nhận biết bệnh là xuất hiện các vết loét ở vùng sinh dục hoặc những vùng da khác, vết loét đa dạng về kích thước, có viền mủ màu vàng hoặc xám, dễ chảy máu. Sưng đau vùng bẹn, nổi hạch mủ, đau khi quan hệ tình dục hoặc tiểu tiện.
Bệnh có thể chữa khỏi hoàn toàn nếu được điều trị sớm bằng kháng sinh. Người bệnh cần thăm khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa và tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của bác sĩ.
Chlamydia
Chlamydia là một bệnh lây qua đường tình dục gây ra bởi vi khuẩn Chlamydia trachomatis. Bệnh có thể ảnh hưởng đến cả nam và nữ, nhưng điều đáng lo ngại là nó thường không có triệu chứng rõ rệt, khiến người mắc khó nhận biết và dễ lây nhiễm cho người khác. Bệnh được chẩn đoán thông qua xét nghiệm nước tiểu hoặc dịch âm đạo. Sau khi phát hiện, bác sĩ thường điều trị bằng một liều kháng sinh duy nhất hoặc một liệu trình kéo dài 7 ngày. Trong thời gian điều trị, cần kiêng quan hệ tình dục để tránh lây nhiễm và đảm bảo hiệu quả điều trị.
Chlamydia có tỷ lệ tái nhiễm cao, vì vậy sau khi kết thúc liệu trình, người bệnh nên tái xét nghiệm sau khoảng 3 tháng để đảm bảo đã khỏi hoàn toàn.
Trichomonas
Bệnh gây ra bởi ký sinh trùng Trichomonas vaginalis. Điều nguy hiểm là hầu hết người mắc không có triệu chứng rõ ràng, nhưng nếu có, triệu chứng thường xuất hiện sau 5 – 28 ngày nhiễm bệnh.
Triệu chứng phổ biến:
- Ở phụ nữ: Dịch âm đạo có màu vàng, xanh hoặc xám, kèm theo mùi hôi khó chịu, đau rát khi quan hệ tình dục hoặc tiểu tiện, vùng kín ngứa ngáy, gây khó chịu.
- Ở nam giới: Dương vật bị ngứa hoặc kích ứng, nóng rát sau khi đi tiểu hoặc xuất tinh, có thể tiết dịch bất thường từ dương vật.
Phụ nữ mang thai nhiễm Trichomonas có nguy sinh non, phụ nữ có nguy cơ nhiễm các bệnh lây qua đường tình dục khác.
Cách phòng tránh lây nhiễm các loại bệnh xã hội
Phòng ngừa bệnh xã hội là một phần quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe bản thân, vợ/chồng, người yêu và cộng đồng. Một số biện pháp cơ bản để phòng tránh bệnh như sau:
Bao cao su là tấm khiên bảo vệ bạn khỏi bệnh xã hội
Sử dụng bao cao su – “Bảo bối” không thể thiếu
Đừng ngại mang theo bao cao su khi cần, vì đây là lá chắn mạnh mẽ nhất chống lại các bệnh như HIV, Chlamydia, Herpes và nhiều bệnh khác. Bao cao su không chỉ giúp ngăn ngừa vi khuẩn, virus mà còn bảo vệ bạn khỏi các nguy cơ bất ngờ trong quan hệ.
Chung thủy với vợ/chồng/người yêu, không quan hệ bừa bãi
Một mối quan hệ lành mạnh, chung thủy với một người bạn tình là cách tốt nhất để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm. Hãy cùng nhau kiểm tra sức khỏe định kỳ để đảm bảo cả hai luôn khỏe mạnh và an toàn.
Vệ sinh sạch sẽ bộ phận sinh dục
Chăm chút bản thân trước và sau khi quan hệ là cách tuyệt vời để giảm nguy cơ nhiễm bệnh. Hãy rửa sạch vùng kín bằng nước ấm và sản phẩm vệ sinh dịu nhẹ. Tránh các loại dung dịch vệ sinh chứa hóa chất mạnh, vì chúng có thể làm tổn thương da và tăng nguy cơ nhiễm khuẩn.
Tiêm vắc-xin đầy đủ – Tấm khiên bảo vệ sức khỏe
Đừng bỏ lỡ các loại vắc-xin cần thiết, đặc biệt là vắc-xin phòng viêm gan B và HPV – hai loại bệnh xã hội phổ biến có thể gây nguy hiểm lâu dài. Tiêm chủng đúng lịch không chỉ bảo vệ bạn mà còn giảm nguy cơ lây lan trong cộng đồng.
Tiêm vacxin để phòng ngừa một số bệnh xã hội
Không quan hệ khi say rượu hoặc dùng chất kích thích
Khi mất kiểm soát, bạn dễ đưa ra những quyết định không an toàn, tăng nguy cơ mắc bệnh. Vì vậy, hãy luôn tỉnh táo và tự bảo vệ mình trong mọi tình huống.
Kiểm tra sức khỏe tình dục
Kiểm tra sức khỏe tình dục định kỳ 6 tháng/lần giúp bạn phát hiện bệnh sớm và điều trị kịp thời.
Tránh tiếp xúc với người bệnh hoặc có dấu hiệu bệnh
Nếu bạn nhận thấy ai đó có dấu hiệu bệnh, hãy hạn chế tiếp xúc gần gũi và đảm bảo giữ khoảng cách an toàn. Điều này không chỉ giảm nguy cơ lây bệnh cho bạn mà còn giúp bảo vệ họ khỏi tình trạng trở nặng.
Giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ
Duy trì thói quen vệ sinh không chỉ giúp ngăn ngừa bệnh xã hội mà còn bảo vệ bạn khỏi nhiều loại vi khuẩn và virus khác, chẳng hạn như:
Chữa trị bệnh kịp thời để bảo vệ hạnh phúc lứa đôi
- Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch thường xuyên. Sử dụng dung dịch rửa tay có cồn nếu không có điều kiện rửa tay bằng nước.
- Đeo khẩu trang khi ra ngoài, nhất là trong môi trường đông người.
- Không nên dùng chung đồ vật có nguy cơ lây bệnh cao (đồ chơi tình dục, chăn trên xe khách, quần áo, khăn tắm…)
Cuối cùng, nếu lỡ dính bệnh, hãy ngừng quan hệ tình dục, thông báo cho bạn tình và cùng nhau đi kiểm tra. Phát hiện sớm sẽ dễ điều trị hơn, tránh các biến chứng nguy hiểm. Nhận biết sớm các dấu hiệu bệnh tình dục và có biện pháp phòng ngừa, chữa bệnh một cách nghiêm túc là bảo vệ chính mình và người thân yêu cũng thể hiện trách nhiệm với cộng đồng. Hy vọng 1Love đã đem đến cho bạn những kiến thức hữu ích về bệnh xã hội và cách phòng chữa.
Tác giả: Hải Đình
